Misschien heb je er al eens van gehoord: ‘de tuin winterklaar maken’. Wat is dat nou eigenlijk? Is het nodig en hoe pak je dat aan?
Vroeger lag de focus op orde en netheid van de tuin. Tegenwoordig weten we dat een beetje rommelig ook goed is voor allerlei dieren in de tuin.
Hieronder vind je een stappenplan die voor de meeste tuinen te gebruiken is. Zo ga je met een gerust hart de winter in.
Stap 1 Snoei de uitgebloeide planten
De eerste stap in de tuin winterklaar maken is het snoeien van de uitgebloeide planten en het uittrekken van de eenjarige planten. Gebruik hierbij een goede snoeischaar. Dit is een van de handige hulpmiddelen voor bij het tuinieren.
Eenjarige planten worden ook wel perkplanten of zomerbloeiers genoemd. Ze bloeien eenmalig en sterven vervolgens helemaal af. Dit in tegenstelling tot vaste planten die in de herfst verdorren en in het volgende jaar weer fris opkomen.
De verdorde en hangende stelen geven het geheel vaak een rommelig aanzien. Door de afgestorven plantendelen weg te halen ziet het er al gelijk een stuk beter uit.
Zoek wel per plant uit hoe je het beste kan snoeien. Iedere plant heeft namelijk een eigen ‘gebruiksaanwijzing’. Sommige planten kan je teveel snoeien waardoor knoppen in het voorjaar geen kans meer hebben om uit te lopen.
Stoor je jezelf niet aan wat rommeligheid? Overweeg dan om pas in het voorjaar te snoeien. Zo hebben nuttige insecten een plaats om te overwinteren en hebben vogels voldoende nestmateriaal in de lente.
Stap 2 Het gazon winterklaar maken
Vervolgens is het gazon aan de beurt. Maai het gazon voor de laatste keer. Let erop dat je niet korter dan 4 cm maait zodat het gras niet teveel bloot staat aan het gure weer.
Maai hierbij ook de afgevallen bladeren mee maar laat dit niet op het gazon liggen. Gras heeft licht nodig en als je het laat liggen heb je de kans op een minder mooi gazon. Maak het dus helemaal vrij van bladeren en takjes. De bladeren en takjes kan je vervolgens weer in de borders harken om de planten te beschermen.
Heb je veel last van mos in je gazon? Overweeg dan om te verticuteren (mos weghalen met een verticuteerhark) om het gras nog meer licht en lucht te geven.
Steek als laatste de kanten van het gazon af om wildgroei te voorkomen.
Stap 3 Knip hagen voor de laatste keer
Let erop wat voor haag je hebt. Sommige hagen, zoals een taxushaag, kan je het hele jaar door snoeien. Beuken, buxus en liguster snoei je liever niet meer na eind september.
Stap 4 Bladeren verwijderen van paden en terras
Laat geen gevallen bladeren liggen op het terras. Dit kan namelijk voor vlekken zorgen. Ook wordt de kans op groene aanslag (en gladheid!) groter doordat het vochtiger en donker blijft onder die bladeren. Het scheelt je een hoop werk in het voorjaar als je deze plekken bijhoudt.
Laat bladeren wel liggen in de borders. Het afgevallen blad zorgt er namelijk voor dat planten de winter doorkomen door de wortels te beschermen. Bovendien verteren die bladeren ook weer tot extra voedsel.
Stap 5 Vorstgevoelige planten beschermen
Dit is een belangrijke stap om de tuin winterklaar maken. Zoek uit welke planten bescherming nodig hebben. Meestal zijn dat planten die hun blad verliezen. Planten die hun bladeren behouden hebben in de winter ook licht nodig en hoeven niet verplaatst te worden.
Voor de bescherming van vorstgevoelige planten kun je denken aan deze drie categorieën:
- Kuipplanten: snoei ze zoveel mogelijk terug om ruimte te besparen en verplaats ze naar een donkere vorstvrije ruimte (bijvoorbeeld een schuur).
- Borders: het is van belang om de wortels af te dekken. Dat doe je door de grond met de afgevallen bladeren te bedekken of de planten te verpakken met jute en stro ertussen. Zo bescherm je de plant en bied je gelijk aan schuilplaats aan nuttige dieren in je tuin. Let erop dat je de wortels van rozen extra beschermt met een laagje compost of tuinaarde van zo’n 15 cm.
- Bloembollen: bollen en knollen die niet winterhard zijn mogen opgegraven worden. Knip het loof eraf, schud de aarde uit de wortels en bewaar de bollen op een koele, donkere en droge plaats. Denk hierbij aan Dahlia bollen of Begonia knollen. Let erop dat je ze labelt zodat je in het voorjaar nog weet welke kleuren de bloembollen hebben.
Stap 6 Voorkom schade door vorst
Tijdens een koude winter kan er veel schade door vorst ontstaan. Denk bijvoorbeeld eens aan geglazuurde, keramieken of terracotta potten die kapot kunnen vriezen. Je kunt de potten beschermen door ze binnen te zetten of, als er planten in zitten, beschut bij elkaar te zetten. Ook kun je ze omwikkelen met jute en stro of noppenfolie. Vergeet ook kuipen en gieters niet.
Het is belangrijk de buitenkraan af te sluiten. Als je dat niet doet kan het bevroren water uitzetten en de leidingen kapot maken. Dat is niet alleen lastig repareren, je loopt ook nog eens kans op ongeziene lekkage met een hoge waterrekening tot gevolg. Dit is dus echt de moeite waard.
Stap 7 Maak je vijver winterklaar
In deze stap gaan we de vijver voorbereiden. Als je dat nog niet gedaan had bij stap 1 is het nu tijd om de planten rond en in je vijver te snoeien.
Verwijder vervolgens gelijk het snoeiafval en de bladeren uit de vijver. Als je dat laat liggen, dan gaat het rotten op de bodem van de vijver. Dit is niet goed voor de waterkwaliteit en dit kan de kans op ziektekiemen vergroten.
Maak tot slot een eventuele pomp of filter schoon.
Als het straks gaat vriezen, is het belangrijk dat je de vijver openhoudt voor de vissen.
Stap 8 Planten en bloembollen planten
Deze stap is niet per se iets waar je gelijk aan denkt bij de tuin winterklaar maken. Dit is de beste tijd om bladverliezende vaste planten, struiken en bomen te (ver)plaatsen. De plant, struik of boom is nu namelijk in rust en de kans op schade is hierdoor kleiner. Ook zijn de prijzen in de herfst vaak gunstiger dan in het voorjaar.
Wanneer de struik of boom veel wind vangt is het verstandig om gelijk een boompaal te plaatsen voor extra steun. Vergeet ook niet om ruim water te geven.
Vanaf september kan je voorjaarsbloeiers zoals sneeuwklokjes, krokussen, narcissen of tulpen gaan poten. Zo heb je in het vroege voorjaar al een mooie tuin. Let er wel op dat je de zomerbloeiers (gladiolen, lelies, anemonen of ranonkels) niet in de grond laat of stopt.
Stap 9 Denk aan de vogels
Als je vogelhuisjes wil ophangen dan is de herfst de beste tijd om dit te doen. Zo kunnen de vogels er alvast aan wennen en kunnen ze het als slaapplek gebruiken.
Maak oude vogelhuisjes schoon als je al wat hebt hangen. Dit kan het beste in september en oktober. De vogelbescherming raadt aan om schoon te maken met kokend water en zelf handschoenen te dragen. Het schoonmaken kan een vies klusje zijn.
Veel mensen hebben ook een vetbol hangen voor de vogels. Let er daarbij wel op dat een eventueel netje niet in je tuin terecht komt als de vogels het op hebben of erger dat de vogels er niet in verstrikt raken.
Stap 10 Plekje over? Help de egel
Ten tijde van het schrijven van dit artikel hebben de egels het moeilijk in Nederland. Heb je een hoekje uit het zicht? Dan kan je overwegen om er een schuilplek van te maken. Verzamel bijvoorbeeld takken en snoeiafval en gooi ze op een hoop. De natuur blijft haar werk doen en zorgt voor vertering en ondertussen hebben egels een schuilplaats tijdens de koude nachten.
Of pak het helemaal goed aan en maak een huisje voor de egel door een krat omgekeerd op een beschut plekje te zetten. Vul het met droge bladeren en zorg ervoor dat er toegang is van en tot je tuin. Egels gaan namelijk in winterslaap en zo hebben ze ook bij jou een mooi plekje.
Veelgestelde vragen
Na het lezen van dit artikel heb je misschien nog wel vragen. Hieronder antwoorden op de meestgestelde vragen.
De tuin winterklaar maken; is dat noodzakelijk?
Misschien denk je wel bij jezelf: ‘Is dat nou wel echt nodig? Die tuin winterklaar maken? De natuur zorgt daar zelf toch wel voor?!’ Ja en nee. Wij kunnen een ander idee hebben van onze tuin dan de natuur.
- Wij willen misschien wel exotische planten in onze tuin hebben. Denk bijvoorbeeld aan die mooie palmbomen die je terras een tropische uitstraling geven. De natuur zorgt ervoor dat die bomen in andere klimaten groeien. Ze zorgt ervoor dat ze hier in een strenge winter doodgaan. Je zult ze dus beschutting moeten bieden.
- Wij willen misschien wel een nette, ordelijke tuin hebben. In de natuur lijkt alles willekeurig en wat rommelig te groeien. Door in de herfst te snoeien wat je niet meer wil hebben en aan te planten wat je wel wilt hebben heb je invloed op het ontwerp van je tuin.
Wat als je geen tijd (of zin) hebt voor het winterklaar maken van je tuin?
Sommige mensen zullen denken: ‘Die tuin winterklaar maken is ontzettend veel werk. Daar heb ik echt geen zin in’. Niet iedereen heeft groene vingers. Vergelijk dan eens wat offertes van hoveniers om te zien of zij je kunnen helpen.
Een groot voordeel van het inhuren van een hovenier is dat je zelf niet na hoeft te denken over welke planten te snoeien en welke te beschermen. Bovendien doen zij het zware werk.
Ik heb geen tuingereedschap. Hoe maak ik mijn tuin toch winterklaar?
Wil je jouw tuin zelf winterklaar maken, maar heb je niet het juiste gereedschap? Dit zijn de musthaves tuingereedschappen. Kijk eens bij jouw lokale tuin- of bouwcentrum. Je kunt het gereedschap aanschaffen, maar je kunt hier ook professionele apparatuur huren. Dit zijn degelijke machines die je veel tijd en moeite besparen. Geen gehannes met goedkoop materiaal en het scheelt je een schuur vol met dure apparaten.